Th5
Theo các báo cáo về tai nạn lao động ở Việt Nam, mỗi năm đều ghi nhận hàng trăm vụ tai nạn liên quan đến xe nâng, có những trường hợp tử vong thương tâm, thiệt hại cả về người lẫn tài sản. Một trong những nguyên nhân chính gây ra sự cố thường liên quan đến lật xe, rơi từ sàn làm việc, va chạm với vật cản/kết cấu, điện giật hoặc bị va chạm/nghiền.
Để phòng tránh các rủi ro đáng tiếc, các doanh nghiệp ngoài việc cần lưu ý lựa chọn xe nâng chất lượng, thường xuyên bảo dưỡng xe định kỳ, còn cần thường xuyên chú trọng đào tạo cho người vận hành cũng như yêu cầu họ tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn lao động tại nơi làm việc. Trong bài viết này, PNK Phú Thọ xin gửi tới hướng dẫn vận hành xe nâng người chuẩn chỉnh, từ việc làm quen các chức năng cơ bản đến những lưu ý quan trọng trong suốt quá trình sử dụng để giảm thiểu rủi ro đến mức thấp nhất.
Khám phá các chức năng điều khiển cơ bản trên xe nâng người
Yếu tố tiên quyết để vận hành xe nâng người suôn sẻ, đảm bảo an toàn và hiệu quả chính là nắm vững các chức năng điều khiển cơ bản. Tùy theo từng loại xe (cắt kéo, Boom Lift, trụ đứng) và thương hiệu, cấu tạo và vị trí cụ thể của các nút có thể khác nhau, nhưng chung quy lại vẫn đều được trang bị 2 bảng điều khiển chính bao gồm:
Bảng điều khiển dưới chân đế xe
Đây là bảng điều khiển cơ bản (nâng/hạ, dừng khẩn cấp), được dùng để điều khiển xe từ mặt đất hoặc trong các trường hợp khẩn cấp, bảo dưỡng:
Công tắc chọn chế độ điều khiển:
Thường là một chìa khóa hoặc công tắc xoay có 3 vị trí bao gồm:
- “Trên sàn” (Platform/Up) dùng để điều khiển xe từ bảng điều khiển trên sàn thao tác.
- “Vị trí 0” (Off/Neutral) cho phép vô hiệu hoá chức năng điều khiển của cả hai bảng.
- “Dưới sàn” (Ground/Down) dùng để điều khiển xe từ bảng điều khiển dưới chân đế.
Nút dừng khẩn cấp: Là nút màu đỏ, có kích thước lớn, cho phép ngắt toàn bộ nguồn điện điều khiển khi được ấn xuống.
Công tắc nâng/hạ: Thường là công tắc gạt hoặc nút bấm, cho phép điều khiển sàn thao tác nâng lên hoặc hạ xuống.
Các đèn báo/hiển thị khác:
- Đồng hồ báo giờ làm việc: Hiển thị tổng số giờ xe đã hoạt động.
- Đèn báo lỗi/trạng thái: Cung cấp thông tin về tình trạng hoạt động của xe, mức pin/nhiên liệu, lỗi hệ thống.
- Cầu chì (Fuse): Bảo vệ mạch điện của xe.
Bảng điều khiển trên sàn thao tác
Đây là bảng điều khiển chính dành cho người vận hành khi làm việc trên cao, cho phép điều khiển toàn bộ chuyển động của xe:
- Nút dừng khẩn cấp: Tương tự như nút dưới chân đế, để xe hoạt động, cả hai nút dừng khẩn cấp (dưới và trên) phải ở trạng thái nhả (kéo ra).
- Tay điều khiển đa chức năng: Là trung tâm điều khiển chính, thường có hình dạng cần gạt. Có chức năng di chuyển trước/sau, nâng/hạ, đánh lái trái/phải. Càng đẩy/kéo cần điều khiển ra xa vị trí trung tâm, tốc độ di chuyển hoặc nâng hạ càng lớn, và ngược lại.
- Cần bóp an toàn: Thường là một cần bóp nhỏ nằm ở phía trước hoặc bên dưới tay điều khiển (giống “lưỡi gà”). Nếu nhả cần bóp, mọi chức năng sẽ ngừng hoạt động.
- Nút chọn chức năng: Bao gồm nút chọn chức năng nâng/hạ, nút chọn chức năng di chuyển. Nhấn để kích hoạt, sau đó điều khiển và thao tác bằng tay.
- Nút chọn tốc độ: Thường là nút nhấn chuyển đổi giữa chế độ chậm (biểu tượng con rùa) và chế độ nhanh (biểu tượng con thỏ). Cho phép điều chỉnh tốc độ di chuyển hoặc tốc độ nâng hạ của xe.
- Nút đánh lái trái/phải: Thường là hai nút riêng biệt (hoặc tích hợp trên tay điều khiển) để điều chỉnh hướng di chuyển của bánh xe.
- Còi cảnh báo: Nút bấm cho phép phát âm thanh cảnh báo trong những tình huống nguy hiểm.
- Đồng hồ báo pin/nhiên liệu và các đèn báo khác: Hiển thị các thông tin về năng lượng, giúp người vận hành dễ theo dõi và lên kế hoạch sạc/tiếp nhiên liệu.
Chức năng nâng hạ khẩn cấp
Thường là một chốt, cần gạt hoặc van nằm ở vị trí dễ tiếp cận dưới chân đế xe, gần hệ thống thủy lực. Cho phép hạ sàn xuống đất một cách an toàn trong trường hợp xe gặp sự cố trong quá trình vận hành mà không thể điều khiển bằng chức năng thông thường.
Chức năng mở phanh để đẩy xe
Tính năng này cực kỳ hữu ích trong trường hợp xe hỏng hoàn toàn, không thể tự di chuyển bằng động cơ, và cần được di dời khỏi vị trí hiện tại. Kích hoạt một hệ thống (thường là thủy lực) để vô hiệu hóa lực ép của phanh lên bánh xe, giúp có thể đẩy xe bằng tay. Chú ý tuyệt đối không được mở phanh khi xe đang ở trên mặt nghiêng, dốc hoặc địa hình không ổn định, để tránh xe tự trôi gây nguy hiểm nghiêm trọng.
Hướng dẫn vận hành xe nâng người an toàn với 6 bước tiêu chuẩn
Sau khi đã nắm bắt toàn bộ các nút chức năng, bạn cần trang bị đầy đủ hướng dẫn vận hành xe nâng người chuẩn chỉnh để đảm bảo an toàn tối đa cho người vận hành, thiết bị và môi trường xung quanh:
Bước 1: Chuẩn bị toàn diện là nền tảng không thể thiếu
- Đối với người vận hành: Bắt buộc phải trải qua quá trình đào tạo bài bản, có đầy đủ chứng chỉ và giấy phép vận hành xe nâng người hợp lệ. Nắm vững toàn bộ các chức năng điều khiển.
- Đối với thiết bị: Yêu cầu kiểm tra xe tổng thể bằng mắt thường, kiểm tra hệ thống an toàn đều hoạt động bình thường, mức năng lượng đủ để hoạt động liên tục, xác nhận chốt hạ khẩn cấp và chức năng mở phanh (nếu có) còn hoạt động tốt.
- Đối với đồ bảo hộ: Trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cá nhân như quần áo bảo hộ phù hợp, mũ bảo hiểm, giày bảo hộ chống trượt, kính bảo hộ và găng tay. Đeo dây an toàn đúng quy định, móc vào vị trí neo được thiết kế sẵn trên sàn thao tác.
Bước 2: Kiểm tra và đánh giá môi trường làm việc
- Kiểm tra địa hình làm việc: Đảm bảo nền đất vận hành cứng và bằng phẳng, chịu được trọng tải của xe nâng và trọng tải làm việc, quan sát kỹ phát hiện hố và vật cản, đảm bảo độ dốc an toàn trong giới hạn cho phép của nhà sản xuất.
- Kiểm tra không gian trên cao: Xác định và đánh dấu mọi vật cản phía trên, kiểm tra kỹ xem có đường dây điện không, nếu có cần giữ khoảng cách an toàn tối thiểu 3 mét hoặc theo quy định của nhà sản xuất/ngành điện lực.
- Kiểm soát khu vực làm việc: Thiết lập cảnh báo (biển báo, còi) hoặc rào chắn quanh khu vực làm việc để ngăn người không phận sự tiếp cận. Không vận hành xe trong điều kiện thời tiết xấu.
Bước 3: Khởi động xe và sẵn sàng vận hành
- Lên xe và ổn định vị trí: Người vận hành cần ngồi/đứng đúng vị trí điều khiển trên sàn thao tác, đảm bảo tư thế ngồi thoải mái và có tầm nhìn tốt nhất.
- Thắt dây an toàn: Đây là điều bắt buộc, yêu cầu thắt đúng quy cách và móc vào điểm neo đã được thiết kế sẵn trên sàn thao tác.
- Bật nguồn và chọn chế độ: Kéo nút dừng khẩn cấp ở cả hai bảng điều khiển. Bật chìa khóa ở bảng điều khiển dưới sàn thao tác sang vị trí “On”. Nếu điều khiển từ trên sàn, vặn khóa điện ở hộp dưới sang vị trí “Trên sàn” (hoặc “On”), sau đó bật công tắc nguồn ở bảng điều khiển trên sàn thao tác (nếu có) và chọn chế độ điều khiển trên sàn.
Bước 4: Vận hành xe với thao tác di chuyển và nâng hạ
- Khởi động động cơ: Kéo thắng tay, đưa cần nâng hạ về vị trí trung gian. Tra chìa khóa vào ổ khóa. Đối với xăng/gas cần nhấn bàn đạp ga nhẹ nhàng (nếu có), bật chìa khóa sang “ST” để khởi động, sau đó chìa khóa sẽ trở về “ON”. Đối với Diesel cần bật chìa khóa sang “ON” và chờ đèn báo sấy nóng tắt trước khi khởi động.
- Vận hành các chức năng: Nắm tay điều khiển (tay trang) và bóp công tắc an toàn (lưỡi gà). Chọn các chức năng nâng/hạ hoặc di chuyển tùy công việc. Để di chuyển, đẩy tay điều khiển từ từ về phía trước để tiến, kéo về phía sau để lùi. Để nâng/hạ, đẩy tay điều khiển từ từ về phía trước để nâng, kéo về phía sau để hạ. Để chuyển hướng, sử dụng nút đánh lái trái/phải trên tay điều khiển hoặc công tắc đánh lái riêng biệt. Sử dụng nút chọn tốc độ nhanh/chậm (rùa/thỏ) để điều chỉnh phù hợp với điều kiện làm việc.
Bước 5: Dừng xe và kết thúc công việc
- Dừng xe: Thả chân khỏi bàn đạp ga (hoặc bàn đạp điều khiển tiến lùi) và đạp thắng để giảm tốc độ xe một cách nhẹ nhàng. Đưa tay điều khiển về vị trí trung tâm (0) để xe dừng lại hoàn toàn.
- Hạ sàn thao tác: Hạ sàn nâng xuống vị trí thấp nhất (ngang mặt đất).
- Đỗ xe: Di chuyển xe về vị trí quy định, bằng phẳng, an toàn, không cản trở lối đi. Kéo thắng tay (phanh đỗ). Đưa cần nâng hạ về vị trí trung gian.
Bước 6: Hoàn tất công việc và đảm bảo an toàn sau vận hành
- Tắt xe: Ấn nút dừng khẩn cấp ở cả hai bảng điều khiển để ngắt nguồn điện hoàn toàn. Bật chìa khóa về vị trí “Off” và rút chìa khóa khỏi ổ (nếu có). Đối với xe điện cần rút giắc điều khiển và mang hộp điều khiển lên sàn thao tác vào kho để tránh mất cắp hoặc hư hỏng.
- Kiểm tra sau vận hành: Kiểm tra xe tổng thể xem có bất cứ hư hỏng, rò rỉ nào phát sinh sau quá trình vận hành không. Nếu có, cần báo lại ngay với quản lý hoặc bộ phận liên quan.
- Sạc pin/bổ sung nhiên liệu: Chuẩn bị sẵn nhiên liệu hoặc kết nối xe với bộ sạc để đảm bảo đủ năng lượng cho lần vận hành tiếp theo.
Những lưu ý quan trọng cần nắm trong quá trình vận hành xe nâng người
Ngoài việc tuân thủ nghiêm ngặt 6 bước hướng dẫn vận hành xe nâng người, bạn cần lưu ý thêm một số điều sau đây để đảm bảo an toàn tuyệt đối:
- Luôn đẩy/kéo tay điều khiển một cách từ từ để xe tăng tốc/giảm tốc/nâng/hạ một cách êm ái, tránh giật cục gây mất ổn định.
- Chú ý quan sát liên tục môi trường xung quanh (trên, dưới, hai bên) để phát hiện vật cản hoặc người khác.
- Tuyệt đối không nâng quá tải trọng cho phép của xe. Màn hình LED sẽ hiển thị cảnh báo khi quá tải.
- Không di chuyển khi đang nâng cao (trừ khi xe được thiết kế cho phép).
- Không nâng trên mặt nghiêng/dốc vượt quá giới hạn cho phép.
Trên đây là toàn bộ hướng dẫn vận hành xe nâng người chuẩn chỉnh, dễ thao tác, dễ nắm bắt. Hãy tuân thủ mọi hướng dẫn từ nhà sản xuất và hướng dẫn sử dụng để phòng tránh rủi ro không đáng có. Ngoài ra, nếu quý khách có nhu cầu mua xe nâng người cho doanh nghiệp/tổ chức của mình, đừng ngần ngại liên hệ tới Hotline: 0912.401.875 của PNL Phú Thọ để đặt hàng nhanh chóng.